طراحی و مكان يابی آبخوري ها در فضاهاي شهري
مقدمه
منابع آبي رايگان در فضاهای عمومي، كه در طول تاريخ توسط خیرين يا خود شهرداری ها تأمین مي شدند، يکي از گام های عمده پیشرونده به سوی تمدن بوده اند. اين منابع آبي كه در فضاهای شهری بیشتر به شکل آبخوری ديده مي شوند امروزه، با وجود چالش های متعدد بهداشتي، هنوز يک عنصر مهم در فضاهای شهری سالم به شمار مي روند. آب آشامیدني سالم و پاك كه از طريق اين آبخوری ها در مکان های عمومي ارائه مي شود جايگزين مناسبي برای نوشیدني های شیرين مي باشد. همچنین وابستگي به بطری های پلاستیکي كه برای سلامتي محیط زيست مضرند را كاهش مي دهد و موجب صرفه جويي پول افراد مي گردد. بنابراين، جانمايي و مکانیابي مناسب اين تسهیلات در فضاهای شهری، از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است
طراحی
آبخوری ها بايد در مقیاسي متناسب با مکان نصب شان طراحي شوند و به آساني در دسترس كودكان، افراد ناتوان و افراد نشسته بر روی ويلچر قرار گیرند. برای استفاده راحت تر معلولان، شیرهای آب را مي توان در ارتفاع 58 سانتیمتری طراحي كرد. اين اندازه، فضای مناسبي اطراف آبخوری بوجود مي آورد تا كاربران ويلچر نیز بتوانند از آنها استفاده كنند چراكه ارتفاع ويلچر نیز حدود 58 سانتیمتراست.
همچنین، شیرها بايد بر روی يک سطح سخت نصب شوند. باز و بسته كردن شیر آبخوری بايد به راحتي و با اعمال كمترين قدرت انجام گیرد. بهتر است آبخوری ها دارای يک شیر خودكار باشند تا مانع از هدر رفتن بي مورد آب گردند. نصب يک شیر آب در كنار حوضچه يا شیر اصلي باعث خواهد شد تا به آساني بتوان بطری آب را پر يا از آن برای شست وشوی دست ها استفاده نمود. به علاوه تعبیه يک سیستم لوله كشي و منبع تخلیه مانع از برگشت و آلوده كردن آب خواهد گرديد.
آبخوری ها باید در مقیاسي متناسب با محل نصب شان طراحي شوند و به آساني در دسترس کودکان و افراد ناتوان قرار گيرند.
آبخوری ها بطور کلي باید در مناطق شلوغ و محورهای اصلي تردد عابران پياده واقع شوند.
مكانيابی
آبخوری ها بايد نزديک به مکان هايي مانند اماكن تفريحي، ورزشي، مسیرهای پیاده روی و دوچرخه سواری، زمین های بازی، بوستان ها، پايانه های مسافربری، مراكز خريد و میادين عمومي، ايستگاه های حمل و نقل عمومي و بطور كلي در مناطق شلوغ و محورهای اصلي تردد عابران پیاده واقع شوند. اين تسهیلات بايد در جايي قرار گیرند كه دامنه ديد را محدود نکنند، مانع رفت و آمد پیاده روها نشوند و دست كم يک متر با ديگر مبلمان خیاباني نصب شده در آن محدوده فاصله داشته باشند. آبخوری ها به دلايل كاربردی بايد درمناطقي كه تابستان گرمي دارند در دسترس باشند. همچنین بهتر است:
· طراحي سیستم نصب، لوله كشي و شبکه فاضلاب آبخوری ها به گونه ای باشد كه مانع از خیس شدن و لغزندگي محیط اطراف آن شود؛
· آبخوری به سمت فضاهای سبز و لبه های حاشیه پارك شیب داشته باشد؛
· انشعابات مسیر به سمت آبخوری، دسترسي به مسیر اصلي حركت را فراهم آورد؛
· به فاصله دو و نیم متر از آبخوری بايد محیطي پاكیزه همراه با امکانات رفاهي مانند نیمکت وجود داشته باشد؛
· اگر در منطقه ای تنها يک آبخوری وجود دارد، امکان استفاده دو طرفه )از سمت چپ و راست( برای افراد ويلچری فراهم شود.
مواد و مصالح
در ساخت آبخوری بايد از مواد بادوام و با كیفیت مرغوب مانند سنگ، بتون، آجر و فلزاتي از قبیل مس، برنز، چدن و استیل كه طول عمر آنها 01 سال يا بیشتر است استفاده گردد. مواد مورد استفاده در مقابل فرسايش و خوردگي مقاوم و همچنین متناسب با ديگر وسايل و مبلمان شهری موجود در خیابان باشند. بهتر است رنگ و ماده سازنده آن با تركیب رنگ و مواد مورد استفاده در ديوارنوشته ها در تضاد باشد تا جذابیت بیشتری ايجاد نمايد.
پايداري
· آبخوری ها بايد دارای شیرفلکه يا اهرم باشند )با آب قطع كن اتوماتیک( كه برای كنترل جريان آب يا به حداقل رساندن مصرف آن و صرفه جويي بتوان به آساني از آن استفاده كرد؛
· برای كاهش هزينه های تأسیسات زيربنايي بهتر است آبخوريها همراه با ديگر تسهیلات استفاده از آب بنا شوند؛
· فولاد و آلومینیوم استفاده شده در ساخت آنها بايد در پايان عمر مصرفي شان قابل بازيافت باشند؛
· تا آنجا كه امکان داشته باشد از مصالح و تولیدات محلي استفاده شود.
نصب آبخوری در فضاهای عمومي مزایای اقتصادی، زيست محيطي و بهداشتي بسیاری را به همراه دارد.
استانداردهاي توصيه شده
آبخوری ها بايد:
· طوری طراحي شوند كه از طريق يک صفحه فزاينده مقاوم در برابر تخريب بر روی يک بلوك بتوني نصب گردند تا در صورت نیاز به جايگزيني از كندن بلوكه بتوني جلوگیری شود؛
· از فولاد ضد زنگ نوع 603 ساخته شوند؛
· شیرآلات دارای گواهي تايید و مطابق استاندارد باشند.
مزاياي نصب آبخوري در سطح شهرها
كمبود آبخوری های عمومي منحصر به يک شهر خاص نیست. طي چند دهه گذشته آبخوری های عمومي نمود چنداني در فضاهای شهری نداشته اند و به تبع آن دانش عمومي نیز در مورد اهمیت سرمايه گذاری در سیستم های آب آشامیدني كه آب سالم، تمیز و مقرون به صرفه را به راحتي در اختیار شهروندان مي گذارند كمرنگ شده است.
تقويت آبخوری های عمومي در سطح شهرها مزايای متعددی را به همراه دارد: ارائه خدمات به ساكنان و گردشگراني كه نیاز به نوشیدن آب سالم دارند، جايگزين مناسب برای نوشیدني های شیرين هم در مدارس و هم در اطراف شهر، حفظ آثار تاريخي شهرها با احیای آبخوری های قديمي سطح شهر و همچنین صرفه جويي در هزينه ها. برای مثال، در آمريکا، هزينه تصفیه و تأمین آب لوله كشي هر گالن، بطور میانگین دو سنت در نظر گرفته شده است كه اين رقم در مقايسه با آب بطری بسیار ناچیز است. چنانچه هزينه های جمع آوری، حمل و نقل، بازيافت و دفع بطری های پلاستیکي را محاسبه كنیم، نصب آبخوری های بیشتر در سطح شهرها
صرفه جويي در منابع شهری و كاهش اثرات زيست محیطي را در پي خواهد داشت زيرا تصفیه، بسته بندی و حمل و نقل بطری های آب در مقايسه با شیرهای آب استاندارد حجم زيادی از سوخت های فسیلي را به خود اختصاص مي دهند. علاوه براين، ارتباط بین تأمین آب آشامیدني و چاقي موضوعي است كه به طور جدی در حال بررسي مي باشد و توجه جامعه پزشکي را به خود جلب كرده است. شورای حقوق بشر سازمان ملل نیز دسترسي به آب آشامیدني را يک حق اساسي برای بشر مي داند. در صورت در دسترس نبودن آب آشامیدني، افراد مجبور خواهند شد كه عطش خود را با نوشیدني های شیرين و پركالری كه به وفور يافت مي شوند فرونشانند و در نتیجه موجبات چاقي آنان را فراهم خواهد آورد.
منابع:
· www.sunshinecoast.qld.gov.au/.../landscaping/.../drinking_fountain
· www.cdandrews.com/2014/06/the-search-for-houstons-best-drinking.html
· http://blog.epa.gov/blog/2012/02/bring-back-the-water-fountain